Bloggen over glossen

Bloggen over glossen, het lijkt in eerste instantie vooral een anachronisme. Hoe kun je met een typisch medium uit de 21e eeuw recht doen aan een onderwerp uit de Middeleeuwen? Toch is deze blog niet de enige blog over middeleeuwse glossen. Tijdens de voorbereiding van deze blog bedacht ik dat er momenteel meer blogs bestaan waarop onderzoekers schrijven over middeleeuwse onderwerpen, en zelfs specifiek over handschriftfragmenten zoals ook hier de bedoeling is. De Leidse blog Medieval Fragments van het team rond Erik Kwakkel moet hier speciaal vermeld worden. Mariken Teeuwen (Huygens Instituut en Universiteit Utrecht) beheert een website over 8e-eeuwse glossen bij een tekst van Martianus Capella, en zij verwijst bij het lopende project Marginal scholarship naar vergelijkbare projecten. In het kader van dit project begon Evina Steinová recent aan een studie naar glossering in de Karolingische tijd. Haar bericht hierover verscheen op de Mittelalterblog van het Hypothesesnetwerk. Ook van een tekst van Orosius met Karolingische glossen is er inmiddels een online editie, evenals van glossen bij een tekst van Priscianus. Er was te München nog een editieproject rond glossen bij Martianus Capella. Juridische glossen worden niet vergeten in het Carolingian Canon Law Project van het team geleerden onder leiding van Abigail Firey aan de University of Kentucky.

Detailaufnahme Utrecht UB, ms. fragm 7.67

Op deze blog staan glossen centraal. Glossen zijn beknopte commentaren in de marge of tussen de regels van handschriften. De glossen die ik hier presenteer becommentariëren de tekst van de Digesten, de grote 6e-eeuwse bloemlezing uit de klassieke Romeinse juristen. Het handschriftenfragment dat hier letterlijk in beeld komt, kwam onder mijn aandacht door het project bij de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Utrecht waar onder leiding van Bart Jaski gewerkt wordt aan een nieuwe catalogus van de handschriften.

Fragmenten van handschriften zijn vaak lastig te determineren. In een speciaal project is hiervoor in Utrecht aandacht. In 2011 kwam ms.fragm. 7.67 in beeld, twee dubbelbladen met glossen op de Digesten uit een periode dat de grote standaardglossering uit de dertiende eeuw, de Glossa ordinaria die werd geredigeerd door Franciscus Accursius, nog niet tot stand was gekomen. Handschriften met dergelijke preaccursiaanse glossen zijn tamelijk zeldzaam, reden genoeg om dit fragment letterlijk onder de loep te nemen. De weg van losse glossen naar de vele tienduizenden glossen van de glossa ordinaria verliep niet rechttoe rechtaan. Bart Jaski zorgde hoogstpersoonlijk voor de macrofoto’s van het handschrift waarop de vaak zeer klein geschreven glossen voldoende zijn uitvergroot om ze met vrucht te bestuderen. Jaski zal met enige regelmaat ook zelf hier bijdragen verzorgen.

Deze blog is de eerste Nederlandse bijdrage aan het internationale Hypothesesnetwerk van blogs in de geesteswetenschappen. De blog maakt voor het beheer deel uit van de Duitse tak van Hypotheses. Voor de aanmoedigingen en hartelijke ontvangst bij Hypotheses gaat mijn dank uit naar Mareike König van het Deutsches Historisches Institut te Parijs. De bijdragen zullen zowel in het Nederlands, Duits, Frans of Engels worden geschreven, met steeds een samenvatting in minstens één andere taal.

Zusammenfassung

In diesem Beitrag wird das neue Blog Glossae kurz vorgestellt. Es gibt – besonders in den Niederlanden – schon mehrere Blogs im Themenbereich der mittelalterlichen Glossen. Das Blog präsentiert ein Handschriftfragment der UB Utrecht mit sogenannten voraccursischen Glossen im Rande und zwischen den Zeilen der Text der Digesten. Im Rahmen der Neukatalogisierung der Utrechter Handschriften ist dieses Fragment aus dem späten zwölften Jahrhundert erstmals entdeckt gewurden. Derartige Handschriften sind relativ seltsam. Am Blog wird Dr. Bart Jaski, Leiter der Handschriftenabteilung der UB Utrecht freundlicherweise mitarbeiten, teilweise mit eigenen Beiträge und besonders durch seinen Aufnahmen des Handschriftenfragments Utrecht UB, ms. fragm 7.67. Dieses Blog bildet zugleich der erste niederländische Präsenz bei Hypotheses.

Summary

This posting describes briefly the purpose and background of this new blog concerning medieval glosses. In particular scholars in The Netherlands write on blogs about medieval glosses. On this blog juridical glosses in a late twelfth-century manuscript fragment of Justinian’s Digest at Utrecht University Library will be presented. The fragment with rare preaccursian glosses showed up during the preparation for a new catalogue of the manuscripts at this library. Bart Jaski, Keeper of Manuscripts at Utrecht University Library, will post on this blog some contributions, but his main input are detailed photographs of Utrecht UL, ms. fragm. 7.67. The Glossae blog forms the first Dutch presence at Hypotheses.

Sommaire

Ce billet propose ce carnet de recherche concernant des gloses juridiques du Moyen Âge. Un nombre des historiens aux Pays-Bas actifs dans le recherche des gloses médiévales ont commencé leurs carnets de recherche. Récemment on a publié en ligne des éditions critiques des gloses de quelques auteurs médiévaux, surtout du période carolingien. Ici il s’agit d’un fragment d’un manuscrit juridique du douzième siècle conservé à la bibliothèque universitaire d’Utrecht avec des gloses pré-accursiens (Utrecht, UB, ms. fragm. 7.67). Ce carnet de recherche est aussi le premier carnet néerlandais sur le plateforme Hypotheses.


OpenEdition schlägt Ihnen vor, diesen Beitrag wie folgt zu zitieren:
Otto Vervaart (4. Februar 2013). Bloggen over glossen. Glossae. Abgerufen am 20. April 2025 von https://doi.org/10.58079/p3ls


Ein Gedanke zu „Bloggen over glossen

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.